Çin, 2025 yılı boyunca gerçekleştirdiği kutup seferinde büyük bir bilimsel başarıya imza attı. Ülkenin Doğal Kaynaklar Bakanlığı, Arktik Okyanusu’nda iki mürettebatlı derin deniz araçlarıyla yapılan koordineli görevler de dahil olmak üzere toplam 43 insanlı dalışın başarıyla tamamlandığını açıkladı.
Bu başarı, Çin’i kalın buz tabakalarıyla kaplı Arktik sularında insanlı derin deniz operasyonları yürütebilen tek ülke konumuna getirdi. Dalışlarda deniz tabanı oluşumları ve buz altı ekosistemleri incelendi; böylece Pekin’in yüksek kuzeydeki bilimsel ve stratejik etkisi giderek güçlendi.
Dalışlar, Tan Suo San Hao ve Shen Hai Yi Hao adlı araştırma gemilerinde bulunan Fendouzhe ve Jiaolong denizaltılarıyla gerçekleştirildi. Her iki denizaltı da 7.000 metreye kadar dalabiliyor. Fendouzhe, 2020 yılında Challenger Derinliği’nde 10.909 metreye ulaşarak dünya rekoru kırmıştı.
Görevler, Beaufort Denizi ile Orta Arktik Okyanusu’ndaki Gakkel Sırtı boyunca yürütüldü. Gakkel, Rusya, Danimarka/Grönland ve Norveç gibi ülkelerin kıta sahanlığı iddialarının çakıştığı, jeopolitik açıdan tartışmalı bir bölge olarak biliniyor.
Avustralya Stratejik Politika Enstitüsü’nden kutup uzmanı Elizabeth Buchanan, Çin’in bu faaliyetlerini “gelecek nesiller için derin deniz kaynaklarının yönetimi ve teknolojik üstünlük” açısından önemli bir adım olarak değerlendiriyor.
Çin devlet televizyonu CCTV’nin yayınladığı görüntülerde, “çift kişilik dalgıç su altı işbirlikçi operasyon modu” olarak tanımlanan yeni sistem tanıtıldı. Bu sistem, buz altı keşiflerinde navigasyon, iletişim ve güvenlik alanlarında önemli ilerlemeler sağladı.
Uzmanlara göre bu yöntem, sürdürülebilir Arktik araştırmaları için dönüm noktası olabilir. Çinli bilim insanları, buz altı ortamında eş zamanlı görev yürütebilen bu teknolojinin gelecekte hem bilimsel hem stratejik araştırmalarda kullanılabileceğini belirtiyor.
Pekin, Arktik faaliyetlerini “barışçıl bilimsel araştırma” başlığı altında yürüttüğünü vurgulasa da, bölgedeki artan varlığı dikkat çekiyor. Çin’in buz kırıcıları, insansız denizaltıları ve araştırma gemileriyle yürüttüğü çalışmalar, Batılı ülkeler tarafından yakından izleniyor.
Buchanan, “Arktik ülkeleri, özellikle ABD, Çin’in bu derinliklerde ne tür cihazlar konuşlandırdığını merak ediyor. Bu durum Batı için çok alanlı bir meydan okuma,” değerlendirmesinde bulundu.
Son on yılda bölgeye düzenli olarak seferler gerçekleştiren Çin, iklim araştırmaları, deniz biyoçeşitliliği ve deniz tabanı haritalaması gibi konulara odaklanıyor. Ancak bu faaliyetlerin aynı zamanda gelişmekte olan Arktik nakliye rotalarında stratejik bir yer edinme çabasının parçası olduğu da belirtiliyor.
Geçtiğimiz ay bir Çin konteyner gemisi, Asya ile Batı Avrupa arasındaki güzergâhı Arktik üzerinden geçerek rekor sürede, 20 günde tamamladı. Geminin sahibi şirket, 2026 yazında sefer sayısını 16’ya çıkarmayı planlıyor.
Buchanan, “Çin’in Arktik’te oyun alanını yeniden şekillendirme hızı etkileyici,” sözleriyle süreci özetledi.
